کد مطلب:106821 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:151

[صفحه 523]

(در شگفتم از مرد بخیلی كه به سوی فقری می شتابد كه از آن گریزان است، و از آن طرف غنایی را می جوید كه از دست می دهد، پس در دنیا مانند مستمندان زندگی می كند، و در آخرت همچون توانگران حساب پس می دهد. در شگفتم از گردنفرازی كه دیروز نطفه ای بود، و فردا مرداری می شود، و در شگفتم از كسی كه در وجود خود تردید دارد با این كه آفریدگان خدا را می بیند، و در شگفتم از كسی كه مرگ را فراموش كرده است در حالی كه مردگان را می بیند، و در شگفتم از كسی كه عالم آخرت را منكر است، در صورتی كه او پیدایش نخستین خود را از نطفه می بیند، و در شگفتم از كسی كه خانه ی نیستی و فنا را آباد می سازد و خانه ی هستی و بقا را رها می كند). امام نسبت به شش چیز شگفت آور اظهار تعجب می كند، و هدف وی از این كار، برحذر داشتن از بدیهای آنهاست: 1- شخص بخیل، كه سه كار او را شگفتی آور دانسته است: اول این كه او بخل می ورزد از ترس این كه اگر بخشش كند سرانجام دچار فقر شود. و زفتی و استفاده نكردن او در حال حاضر، خود عین فقر و بیچارگی است پس بدان وسیله به طرف فقری شتافته است كه از ترس آن به جانب بخل گریخته بود. دوم آن كه او با بخل خود در پی توانگری است

، در صورتی كه بخل دائمی باعث تنگدستی حاضر و نفی كننده ی بی نیازی وی و ضد آن است. پس آنچه را او وسیله ی توانگری می پنداشت نابودكننده ی توانگری است. سوم آنكه وی در دنیا همانند تنگدستان- به خاطر استفاده نكردن از مالش- زندگی می كند و در آخرت- به دلیل شركت با ثروتمندان در گردآوری مال و دلسبتگی به ثروت كه هر دوی اینها سرچشمه ی محاسبه اند مورد- سوال و حساب قرار می گیرد. پس وی به این جهت از جمله ی توانگران است. 2- امام (ع) به دلیل تعجب خود از خودخواه گردنفراز از طریق یادآوری ریشه ی وجودی او، توجه می دهد یعنی انسان خودخواه در آغاز نطفه ای در نهایت حقارت و پستی بوده كه با گردنفرازی تناسب ندارد، و همچنین سرانجام او مرداری در نهایت پلیدی خواهد بود. پس جمع كردن كسی بین این دو حالت و بین تكبر و خودخواهی از هر شگفتی، شگفت آورتر است. 3- كسی كه در وجود خدا شك دارد، در صورتی كه آفریدگان او را می بیند. و این جمع بین شك در وجود خدا و بین دیدار آشكار او در وجود آفریده ها و ساخته های شگفت آمیز او است، كه این هم جای تعجب است. 4- كسی كه مردن خود را فراموش كرده در حالی كه كسانی را كه می میرند، می بیند. بدیهی است كه فراموش كردن مرگ ب

ا دیدن همیشگی آن جای تعجب دارد. 5- منكر عالم آخرت و بازگشت بدنها پس از نابودی. بدیهی است كه انكار وی با اقرار به پیدایش نخستین خود، یعنی به وجود آمدن اولیه كه از عدم محض آفریده شد، شگفت آور است، زیرا آفرینش بار دوم ساده تر از خلقت اول است چنان كه خدای متعال فرموده است: و هو اهون علیه یعنی اعاده، آسانتر است برای خدا از خلفت اول. 6- كسی كه خانه ی دنیا را در عین فانی و زوال پذیر بودن آن آباد می كند اما آبادسازی آخرتی را كه هم خود باقی و هم نعمتهایش جاودانه است، ترك می كند، جای تعجب دارد، و هدف از تعجب نسبت به این افراد، و اشاره به جهات تعجب برحذر داشتن مردم از امور یاد شده است.

صفحه 523.